Dat de seks verandert bij het ouder worden is volkomen normaal. De meest koppels ervaren seks meer als intimiteit en minder als de ‘bed-prestatie’. Natuurlijk zijn er ook bezorgdheden. Zou mijn menopauze de zin in seks kunnen wegnemen? Hoe zit het met de ‘vloeibare vochtigheden’ van mijn onderlijf? Etc… Is hormoontherapie dan misschien een oplossing die de seks ‘soepel’ houdt? Laat we kijken wat de best bekende feiten zijn uit de wetenschap!
We hebben geluk, want de geweldige Cochrane collaboration maakte in 2013 een degelijk overzicht van alle beschikbare feiten [O Nastri 2013]! Aangezien dit ook alweer even geleden is, bekijk ik ook de degelijke enkelvoudige studies sindsdien. 14 stuks, waarvan 2 bruikbaar voor onze analyse.
O Nastri en collega’s vinden 5 studies die specifiek de seks bij hormoontherapie onderzochten. 1 daarvan is een betrouwbare studie. De andere 4 zijn helaas van lagere kwaliteit. Kwestie van focus te houden, kijk ik enkel naar de hoofdresultaten. Die zijn betrouwbaar omdat de studie hiervoor werd opgezet. In nerd-wetenschappelijke termen is dat de ‘primaire uitkomst’.
Oestrogenen
Voor de grote groep vrouwen, dat wil zeggen met of zonder menopauzale klachten, vroeg of later in de menopauze, laat ik ze de groep Alle vrouwen noemen. Wel, voor hen is er na 3 tot 12 maand gebruik van oestrogenen, geen bewijs dat ze betere seks zouden geven. Voor de nerds: het betrouwbaarheidsinterval bevat 0 🙂
Voor vrouwen mét klachten én vroeg in de menopauze, laat ik ze de groep Specifieke vrouwen noemen. Bij hen ziet O Nastri na 3 maand een klein tot matig voordeel van hormoontherapie met oestrogenen. Let op , wat er na deze 3 maand gebruik gebeurt met de seks, weten we niet.
Diem en collega’s rapporteerden in 2018 over de seksualiteit bij postmenopauzale vrouwen (gemiddeld 61 jaar) die onder andere kloegen van matige tot ernstige pijn bij penetratie. Ze kregen een vaginaal estradiol tablet of een vaginale bevochtigingsgel. Na 3 maand bleek er geen verschil met placebo te zijn [Diem 2018].
Oestrogenen en progestageen
Ik zie hier exact hetzelfde beeld als met de oestrogenen. Dus voor groep Alle vrouwen is er na 3 tot 12 maand geen bewijs te vinden dat oestrogenen en progestageen betere seks geven.
Voor de groep Specifieke vrouwen (dames mét menopauzale klachten en vroeg in menopauze) is er na 2 jaar een klein tot matig effect.
Steroïeden
Tibolon of androstenolone (DHEA) zijn voorbeelden van steroïede hormoon. Voor de groep Alle vrouwen vrouwen is er na 3 tot 6 maand geen tot matig effect. Voor de groep Specifieke vrouwen is er na 6 maand geen effect tot klein effect.
In 2016 onderzochten Labrie en collega’s het effect van DHEA op de pijn bij het vrijen. Gemiddeld 60 jarige vrouwen met matige tot ernstige pijn bij het vrijen (dyspareunie is de dure term) deden mee in de studie. Ze kregen 3 maanden een vaginale ampule met DHEA of placebo [Labrie 2016]. Beide groepen hadden minder pijnlijke seks. Het verschil met een suikerpil was zeer klein. Ziehier de grafiek met resultaten. Aan jou te beoordelen of het verschil met placebo na 12 weken de moeite waard is.
Selectieve Oestrogeen Modulatoren (SERMs)
Bekende SERMs zijn de farmaceutische stoffen raloxifene en bazedoxifene. De groep Alle vrouwen ondervond na 12 maand slechtere seks tot soms een klein beetje betere seks. Voor de groep Specifieke vrouwen was er na 3 maand geen tot een matig effect.
SERMs met oestrogenen
Voor de groep Alle vrouwen zijn geen feiten bekend. Voor de groep Specifieke vrouwen was er na 3 maand geen tot een klein beetje betere seks.
Conclusie
Voor groep Alle vrouwen is de kwaliteit van de studies laag. Enkel onderzoek naar de combinatie oestrogenen en progestageen heeft een gemiddelde kwaliteit. En hieruit blijkt dat na 3 tot 12 maand er geen bewijs is dat die combinatie-hormoontherapie betere seks zou geven.
Voor de groep Specifieke vrouwen zijn de studies rond oestrogenen van een hoge kwaliteit. Hier is na 3 maand een klein tot matig voordeel te zien hormoontherapie op de seks. Wat er na die 3 maand gebeurt, is onbekend.
Een recente studie bij vrouwen rond de 60 jaar vindt geen effect op de seks van een vaginaal oestrogeen-tablet of een bevochtigingsgel. Idem bleek uit een andere recente studie dat androstenolon nauwelijks meer te bieden heeft dan een placebo.
Zo dit is mijn overzicht van de beschikbare ruwe feiten. Het lijkt het erop dat wie betere seks wil, best verder kijkt dan hormoontherapie. Zeker omdat er ook nadelen aan verbonden zijn. Waarover meer in een ander Feys rapport.
